Thlapa dawpdolh – November 19 ah thlapa a sen lai

  • November 19 ah thlapa dawpdolh a um lai caah thlapa cu thisen bantukin a sen lai – North America ummi nih nazi 3 leng chung tling tein zoh khawh asi lai
  • Thlapa cu nazi 3 le minutes 28 chung a sen lai – kum zabu 21 chungah a sau bikmi dawpdolh asi lai, tiah NASA nih a zumh
  • Thlapa a ningpi dengmang 97% a sen dih lio, hmuhsung ton har caan cu hitin zoh khawh asi lai

A ra laimi zarh 2 ah kum 100 chungah a sau bikmi thlapa dawpdolh a um lai.

November 19 khuadei lai ah vawlei hi thlapa le nika kar a phanh lai caah nika ceu kha vawlei nih a phenh/kham lai i a thladem a sen-nak mi nih thlapa a kah lai, cucaah thlapa cu a sen lai.

US cozah vanlei scientist zung NASA nih, “Thlapa cu nazi 3 le minutes 28 le seconds 23 chung a sen lai – kum 100 chung, kum 2001 le 2100 kar dawpdolh vialte lakah a sau bik si lai,” tiin thawng a thanh.

Zoh caan le zoh khawhnak hmun cu atanglei bantukin asi lai.

North America leiṭhen; US, Canada, Mexico, tbk. ram ah a ummi nih cun nazi 3 le minutes 28 le seconds 23 chung tling tein nan zoh khawh lai.

Kum 2015 September 28 ah thlapa dawpdolh a um lio England ram in hman an thlakmi asi

Thlapa dawpdolh cu vawlei pumpi in zoh khawh asi lo – thlapa a chuahnak ram lawngah zoh khawh asi, ram khat le khat caan aa khah cio lo caah thlapa a sen lio nazi 3 chung hi ram tampi ahcun chun, thlapa a chuah lo caan asi.

Zohnak caah durbing (hmanbilu) a hau lai lo – November 19 khuadei hlan (November 18 zaan deilei) 2:19am in 5:47am tiang zoh khawh asi lai. Mah caan ahhin inn leng chuak law van lei zoh law thlapa senpi na hmuh colh ko lai.

Acung langhtermi caan hi Eastern Time (Indianapolis caan) asi. Cucaah, California (Pacific), Texas (Central) le Montana (Mountain) tiin nan umnak state caan kha i tuak cio te u.

Inn leng kik lak chuah na zuam lo ahcun mah hi hmet law Youtube ah live an thlahmi zoh khawh asi te lai.

South America leiṭhen le Europe nitlak lei ram pawl zongin thlapa dawpdolh a ningpi dengmang in zoh khawh asi ve lai, nain a dih hlan ah thlapa a tla/tlau lai (khua a dei lai).

Asia leiṭhan le Australia leiṭhen nitlaklei ram pawl ahcun thlapa dawpdolh aa thokka ahhin zaanlei lawng asi lai i thlapa a chuah rih lai lo caah nan hmu colh lai lo, a dih lai caan tawite chung lawng (thlapa chuahka te ah) nan hmuhte lai.

Leiṭhen = Continent (တိုက်). Asia leiṭhen = Asia continent (အာရှတိုက်) — Umhar pheng bia halnak: Leiṭhen zeizat dah a um? Zei hna dah an si? Zei leiṭhen dah a nganbik? A umhar mi nih comment ah leh khawh asi …

Thlapa dawpdolh a um caan, US ram Indianapolis i November 19 khuadei hlan 2:19am hi Myanmar ram ahcun November 19 chun 11:49am asi lai, cun thlapa dawpdolh a dih tik Indianapolis caan 5:47am hi Kawlram cun 5:17pm lawng asi rih caah thlapa a chuak rih lo. Cucaah Kawlram ummi nih cun a senmi thlapa (thlapa dawpdolh) nan hmu kho lai lo. Kachin le Shan state ah ummi balte nih cun thlapa chuahka te (zaan muika te) ah chikhat te an hmuh manh lai. Malaysia, Singapore, tbk zongah thlapa a chuak rih lai lo.

Mah hmanthlak hi thlapa sen (thlapa dawpdolh) a langhnak ding map asi. A nahnak zawn ah ummi ram pawl hi cu nan ram ah chun asi caah thlapa a chuak rih lo i nan hmu lai lo, a lang lai lo. A ceunak (raannak) ah ummi ram pawl ahcun zaan asi i thlapa chuah lio asi caah nan hmuh lai.

Acung hmanthlak/map ah kan hmuh bantukin Africa le Middle East ah ummi pawl nih cun thlapa dawpdolh a palte hmanh an hmu manh lai lo. An ram ah chun asi i thlapa a chuak rih lo.

Tutan dawpdolh na hmuh lo zongah na lungrawk hlah. Hmai kum 2022 May 16 ah dawpdolh a um ṭhan te lai, tiah NASA nih a ruahdamh caah caanṭha na ngei rih ko. Khi hnu pinlei kum pawl zongah a um lengmang te ko lai.

Thlapa dawpdolh cu zeitin dah a chuah – cun zei ruang dah thlapa a sen?

Na ka hal caah ka lawmh – Thlapa cu a raang-pawl (raang le pawl cawhmi) asi tawn. A raang-pawl a sinak aruang cu nika nih dengteo in a ceuh caah asi.

Nain, dawpdolh lio ahcun nika le thlapa karlak ah caan tawite chung vawlei a um caah nika ceunak kha vawlei nih a phenh i thlapa a phan kho lo.

Nika ceunak a pelpawl kha vawlei in a liam i cu a senmi le vawlei thladem a nakmi nih khen thlapa a kah caah thlapa cu a senmi in a lang. A sen caah minung tampi nih ‘thisen thlapa (blood moon)’ an ti.

Nika dawpdolh tah zei asi?

Na halmi a ṭha tuk – nika dawpdolh (solar eclipse) kan timi cu nika le vawlei karlak ah dengteo in thlapa a um lio caan asi. Khi tikah thlapa nih nika ceunak kha a ningpi ngawt in a phenh caah nika a mui. Cutin nika a muimi cu ‘nika dawpdolh’ kan ti.

‘Dawpdolh (eclipse)’ ti lawng cun nika dawpdolh zong a huap i thlapa dawpdolh zong a huap caah fianghlang tein chim duh ahcun ‘nika dawpdolh (solar eclipse)’ le ‘thlapa dawpdolh (lunar eclipse)’ tiin a min tling tein chim ah a ṭha.

November 19 ah a um dingmi hi cu nika dawpdolh si loin thlapa dawpdolh (lunar eclipse) asi lai.

Vawlei hi thlapa nih a hel caah a caan ahcun thlapa hi vawlei le nika karlak ah a um i vawlei hnulei a phanh lio ahcun vawlei tu hi nika le thlapa karlak ah a um. Mah cu zeitik caan ah dah asi lai timi cu NASA le scientist pawl nih ṭha tein an tuak khawh i atu bantukin ahlankan piin thawng an thanh lengmang hi si.

Hlan liopi ahcun minung fimnak a rak niam tuk caah dawpdolh hi an thluak nih a rak phan lo i ‘khuachia/setan nih nika a kham, thlapa a kham’ tiin an rak ruah i vawlei ah thil ṭha lo a tlung lai an rak ti tawn.

Acungbik hmanthlak (thlapa senpi) hi kum 2018 ah thlapa dawldolh a um lio Turkey ram in hman an thlakmi si.

Lian
Lianhttps://thechinexpress.com
Lian cu Seihnam Journal ah Editor-in-chief a rak ṭuan. UNHCR zung i RSC department ah kum 4 chung holhlet le calet a ṭuan pah in Faiceu Journal ah 'editor' in a rak bawm pah hna. 2016 ah The Chin Express a dirh i ni fatin Chin thawngpang le vawlei cung thawngpang phunkip a ṭial, atanglei ah rel khawh an si.

Thawngpang Thar

Aa lomi thawngpang

Lairam dawtu Lalbiakchhungi, Kimkima le Van Hlei Sung nih Chin ralzaam caah concert an tuah lai

Kan ram uknak ṭhat lo ruangah kan miphun nih harnak fak taktak kan tuar cuahmah. Ramchung le Mizoram...

Thawngṭha: Tangka tlawm deuh in Australia kal khawh asi cang

Malaysia le India um Chinmi tampi Australia an phak khawhnak hnga mi tampi hmuh dingin share cio usih. Malaysia...

Pu Vahnie le US Cozah tonnak: Myanmar Democracy Ngahter Ding, Ralzaam Ramthumnak ah Lak Ding

US Kawlrammi Zohkhenhnak Bu (Burmese American Community Institute - BACI) hruaitu Pu Elaisa Vahnie nih Washington D.C. ah...

India nih Pakistan ah missile ka kah sual, ati

India cozah nih, "Pakistan ram ah missile ka kah sual," tiah thawng a thanh. "Missile kahnak seh kan remh...