Liamcia caan ah Myanmar ralkap cozah thlak dingin ‘caankarlak cozah’ an rak dirhmi pawl

Uknak chuhmi NLD MP pawl nih ralkap cozah SAC thlaknak caah kan hnu zarh ah caankarlak cozah NUG an dirh.

NUG cu ralkap nih ‘phungninglo bu asi’ tiin nawl a chuah colh. NUG hi Myanmar ralkap cozah dohnak caah dirh hmasa bikmi asi lo.

U Nu

‘8888 Dothlennak’ tiin an auhmi kum 1988 ralkap cozah duhlo langhternak tuah lio ahkhan, kum 82 a rak simi Prime Minister hlun U Nu nih ralkap cozah BSPP thlaknak caah caankarlak cozah a rak dirh.

U Nu cu kum 1960 thimnak ah teinak a hmuh (mipi nih an thim) caah Prime Minister a ṭuanmi si. Mah lio cun Karen miphun Mahn Win Maung nih president a rak ṭuan, nain kum 2 hnu 1962 ah ralkap bawizik Ne Win nih hramhram in uknak a chuh hna i thong a thlak hna. Kum 1966 le 1967 ah an thlah ṭhan hna, nain uknak cu an pe hna lo.

BSPP cozah cu kum 1960 ah Ne Win nih uknak a fir hnu ah a dirhmi ralkap cozah (atu lio SAC bantuk) asi. Ne Win nih cutin kum 26 chung kan ram a uk hnu kum 1988 ah mipi nih uknak firtu ralkap cozah duhlonak an langhter i 1988 September 9 ah Prime Minister hlun U Nu nih ralkap dohnak caah LDP tiin caankarlak cozah a dirhnak si.

“Keimah hi prime minister taktak ka si caah keimah dirhmi cozah lawng cohlang uh. Ralkap nih [kum 1962 ah] meithal hmangin an ka tlaih i thong an ka thlak ruangah prime minister ka sinak a dong lo, tiin tuni ah ramdang cozah pawl thawng ka thanh hna,” tiah Prime Minister hlun U Nu nih caankarlak cozah a dirhnak kong cu a rak chim. Ralkap nih uknak an chuh hlan i president a rak simi Mahn Win Maung cu president rian a pek ṭhan. Ralkap bawi Ne Win cozah dotu pawl cu amah lei ṭang dingin a rak sawm hna.

U Nu dirhmi caankarlak cozah cu India Prime Minister Rajiv Gandhi nih cohlan a rak timh cang.

Nain, mah lio ah a rak lar ngaimi Aung San Suu Kyi nih, “U Nu nih cozah a dirhmi cu ka khuaruahhar ngai. Myanmar mipi hmailei kong cu mipi lawng nih an khiah awk si,” tiin a rak doh caah hohmanh nih U Nu cu an rak ṭanpi duh lo i ramdang cozah zong nih an rak cohlang thai lo.

Ram a buai lingcing September 18, 1988 ah Ne Win a kuttang ralbawi Saw Maung nih Ne Win le a tapeh Dr. Maung Maung cu uknak a chuh hna.

A hmai kum 1989 December thla ah caankarlak cozah dirhtu Prime Minister hlun U Nu le a ṭuan hawi vuanci pawl cu uknak firtu thar Saw Maung nih a tlaih ṭhan hna.

U Nu hi 1962 ah Ne Win nih a tlaih i 1966 ah a thlah ṭhan. 1988 ah ralkap cozah thlak dingin caankarlak cozah a dirh caah 1989 ah ralkap bawi Saw Maung nih a tlaih ṭhan.

Dr. Sein Win

A hmai kum 1990 December 18 ah, Aung San Suu Kyi a ṭawankuai ṭapa Dr. Sein Win nih ralkap bawi Saw Maung cozah thlaknak caah caankarlak cozah a dirh.

Dr. Sein Win cu Suu Kyi apa Aung San upa U Ba Win fapa asi. Aung Sang le U Ba Win cu kum 1947 ah Mirang uknak in luatnak kan hmuh laite ah ralkap nih an thah hna.

Dr. Sein Win cu National Democracy Party chairman a rak si i kum 1990 May 27 thimnak ah Ne Win chuahkehnnak Bago ramṭhen Paukkaung pengah Pyithu Hluttaw MP a ngahmi si. Mah lio hin Suu Kyi party NLD nih MP tambik an ngah i cozah a tlai ding an si nain ralkap bawizik Saw Maung nih “mee dik lo a tamtuk” tiin a rak kian duh hna lo — Min Aung Hlaing nih a nawl aa cawn ko hih.

Mah ruangah, NLD nih ralkap (Saw Maung) cozah thlaknak caah caankarlak cozah dirh an timh nain Mandalay ramṭhen, Amarapura pengah thlithup meeting an tuah lio ah Saw Maung ralkap nih an tlaih hna i an dirh kho thai lo.

Cucaah thla 3 hnu December 18 ah Dr. Sein Win nih caankarlak cozah a dirhnak si.

Dr. Sein Win caankarlak cozah nih cun UN lei in ralkap cozah cu a rak doh peng i Aung San Suu Kyi luatnak ca zongah aa zuam peng. Democratic Voice of Burma (DVB) media zong khi ralkap cozah dohnak caah amah telpinak in an rak dirhmi si. Nain ralkap cozah cu an thla kho lo.

Saw Maung cu kum 1992 ah ka ngandam lo tiin aa phuak i ralkap bawi Than Shwe nih a chan. Cutin ralkap nih ram an uk thai.

Kum 2012 ah caankarlak thimnak an tuah i NLD nih MP tampi an ngah hnu ah Dr. Sein Win nih caankarlak cozah a rak dirhmi cu a hrawh ṭhan.

NLD nih 2015 le 2020 thimnak ah MP tampi an ngah ṭhan.

Nain, 2020 thimnak cu ‘a dik lo’ tiin ralkap bawizik Min Aung Hlaing nih ati i mipi cozah NLD cu February 1 ah uknak a chuh i a tlaih hren viar hna.

A zaam khomi NLD MP pawl nih 2021 April 16 ah ralkap (Min Aung Hlaing) cozah thlaknak caah caankarlak cozah NUG an dirh i hruaitu ah tlangcung miphun pawl zong tampi an telh hna.

Liamcia caankarlak cozah bantuk si loin, NUG nih hin cun teinak kan hmuhpi hraam seh ti hi zapi saduhthah asi.

NUG zong nih liamcia caankarlak cozah an hlawhtlin lomi pawl hin tampi fimnak aa lak lai, tiah zumh asi.

Lian
Lianhttps://thechinexpress.com
Lian cu Seihnam Journal ah Editor-in-chief a rak ṭuan. UNHCR zung i RSC department ah kum 4 chung holhlet le calet a ṭuan pah in Faiceu Journal ah 'editor' in a rak bawm pah hna. 2016 ah The Chin Express a dirh i ni fatin Chin thawngpang le vawlei cung thawngpang phunkip a ṭial, atanglei ah rel khawh an si.

Thawngpang Thar

Aa lomi thawngpang

Lairam dawtu Lalbiakchhungi, Kimkima le Van Hlei Sung nih Chin ralzaam caah concert an tuah lai

Kan ram uknak ṭhat lo ruangah kan miphun nih harnak fak taktak kan tuar cuahmah. Ramchung le Mizoram...

Thawngṭha: Tangka tlawm deuh in Australia kal khawh asi cang

Malaysia le India um Chinmi tampi Australia an phak khawhnak hnga mi tampi hmuh dingin share cio usih. Malaysia...

Pu Vahnie le US Cozah tonnak: Myanmar Democracy Ngahter Ding, Ralzaam Ramthumnak ah Lak Ding

US Kawlrammi Zohkhenhnak Bu (Burmese American Community Institute - BACI) hruaitu Pu Elaisa Vahnie nih Washington D.C. ah...

India nih Pakistan ah missile ka kah sual, ati

India cozah nih, "Pakistan ram ah missile ka kah sual," tiah thawng a thanh. "Missile kahnak seh kan remh...