Kum 2 thongthlakmi Suu Kyi cu tuni ah kum 4 an chap

Myanmar ralkap nih uknak a chuhmi Pi Aung San Suu Kyi, kum 76 cu tuni ah kum 4 thongthlak chap dingin bia a chah. Kan hnu thla ah kum 2 thongthlak dingin bia a chah cangmi pinah kum 4 a chap chih hi si.

Suu Kyi cu kan hnu thla ahkhan uknak chuttu Myanmar ralkap nih;

  1. Ralkap cozah doh dingin mipi na forh hna tiin le
  2. 2020 Thimnak tuah lio ah COVID-19 zulhphung na buar, tiin kum 2 thongthlak dingin bia a rak chah.

Tuni ah, ‘a thlithup in ramdang walkie-talkie na luhpi’ tiin le ‘COVID-19 zulhphung na buar’ tiin kum 4 a chap hi si.

Suu Kyi cu uknak chuttu Myanmar ralkap nih upadi tamtuk in taza a cuai caah atu zong hi biachah rih lomi case tampi a taang rih. Taza an cuainak case (upadi) vialte bia an chah dih tik ahcun kum 20 leng (a thih tiang) thong an thlak te khawh men.

Suu Kyi cu mi sawhsawh bantukin thonginn ah thlak loin ‘leng chuak kho loin inn chungah thong an thlak’.

Upat le Thangṭhatmi pa fanu

Suu Kyi cu Japan nih Kawlram an uk lio kum 1945 June 19 ah Yangon ah a rak chuak. Mah lio cu Vawlei Ralpi Pahnihnak (World War II) a donghnak dingah zarh tlawmpal aa duh lio a rak si.

A pa Aung San nih ramchuttu Mirang (British) le Japan ralkap pawl cu a rak doh hna i kum 1948 ah ramchuttu hna kut in Kawlram cu luatnak a rak ngahter, cucaah apa cu mipi nih upat le thangṭhat tukmi asi.

Suu Kyi cu ramdang deuh ah a ṭhanglian mi asi. A nu hi India um Myanmar Tanzung hruaitu a rak si caah a nu sin India ram ah a ngakchiat lio vialte cu a rak um. Hnu ah England ram Oxford University ah a kai i Mirang pa he an i duh um.

Suu Kyi le anu Daw Khin Kyi

Kum 1962 ah Myanmar ralkap bawi Ne Win nih mipi thimmi cozah uknak a chuh thokin, Myanmar ram cu socialism uknak in a hruai caah mah lio Asia ram rumbik a rak si vemi cu vawleicung ram sifak bik le ramdang nih theihlo bikmi ah a canter.

Suu Kyi min than aa thok ning

Suu Kyi hi ruah lo piin a minthangmi si ti khawh asi. Kum 1988 ah anu zaw tuk i a thih deng caah ‘ka nu hmurka ka tong manh lai lo’ tiin Yangon ah anu a hung tlawng.

Mah lio hi Myanmar ram a buai taktak lio asi. Mipi nih ralkap uknak duhlonak an langhter cuahmah liopi a rak si.

Suu Kyi cu Yangon a phak tlawmpal ah Myanmar ralkap cozah nih sandahpiahmi mipi 3,000 leng an thah hna.

Mah thawngpang nih cun aa hngilh liomi Suu Kyi thinlung a ṭhang, ti khawh asi.

A nulepa mifim le bawi an si pinah, a ngakchiat tein ramdang ah a ṭhanglianmi le miphun dang tampi he sianginn kai ṭimi le aa kawmmi si bang Suu Kyi cu mi lunglaknak biachim a thiam tuk. Mah lio ahhin kum 43 a rak si.

1990 lio Suu Kyi

Sandahpiahmi mipi lakah atu le tu bia a rak chim i biachim a thiam tuk pinah Myanmar ram luatnak ngahtertu Aung San fanu asi ruangah mipi nih an rak uar tuk. Kum 1990 ah Myanmar ralkap cozah nih thimnak a tuah i Suu Kyi party NLD nih ngafuan ruh bangin Hluttaw ṭhutden vialte a rak ruh dih.

Nain, Myanmar ralkap nih uknak pek an duh lo caah Suu Kyi cu an tlaih i Yangon amah inn lila ah kum 20 chung thong an thlak (a karlak ah kum 4 chung an thlah nain a tlaih thongthlak ṭhan – inn thong an thlak caan tak cu kum 16 chung asi).

Inn thong a tlak lio kum 1991 ah Nobel Daihnak Laksawng (Nobel Peace Prize) an rak pek. Thong an thlak caah laksawng zong a la kho lo i a vapa le fapa 2 nih Norway ram ah an rak lakpiak.

Myanmar ralkap cozah nih, “Myanmar ram na chuahtak ahcun na duh tik paoh kan in thlah ko lai…” an ti nain a rak duh lo.

Mah ruangah, Suu Kyi nih a vapa zong a tlawng kho ti lo. A vapa cu kum 1999 ah cancer in a rak thi, mah lio zongah Suu Kyi nih a rak tong kho lo. A fapa 2 zong an nu loin kum 20 chung an ṭhang.

Ralkap he rianṭuan ṭi khawh lo

Myanmar ralkap bawi pawl nih an uniform an i phoih i USDP party an dirh. 2010 ah thimnak an tuah i lihhrokhrawl in USDP party tei in an i tuah. Mah hnu ni tlawmpal ah Suu Kyi cu an thlah – Suu Kyi party kha ṭha tein rak i cuh kho lo dingin an tuah i Suu Kyi zong cu an thlah rih lo, anmah tei in an tuah khawh hnu lawngah an thlah.

Kum 5 hnu 2015 ah Suu Kyi party NLD cu ṭha tein aa hun cuh i tilian bangin rampumpi a khuh tei dih i cozah a tlaih.

Kum 2015 in 2020 kar Suu Kyi party nih kum 5 chungte ram a hruai chungah Kawlram tampi a ṭhangcho. Laitlang te hmanh tamtuk a ṭhangcho i rian zong a tam deuh cang caah ramdang ah kuli tuanmi tampi zong nih inn an panh.

Sinain, kum 2017 ah Myanmar ralkap nih Rakhine state um Rohingya khua vialte an khangh dih, nu an tlaihhrem hna, minung a tomtom in an thah hna caah Rohingya minung ting 10 hrawng Bangladesh ram ah an zaam.

Mah kongah ramdang nih fak piin Myanmar ram cu an mawhchiat. Ralkap nih an i sermi 2008 Phunghram ruangah Suu Kyi nih Myanmar ralkap a uk khawh hna lo pinah a rak doh ngam hna lo.

Kum 2019 ah Suu Kyi nih UN Biaceihzung (Vawlei Biaceihzung – ICJ) ah Myanmar ralkap a dirkamh lio VIDEO

Netherlands ram, The Hague khuapi um Vawlei Biaceihzung (ICJ) tiangah a va kal i ralkap tuahsernak cu a va silhnalh piak hna.

Kum 2020 November 8 ah thimnak an tuah ṭhan i Suu Kyi party nih mangtara taktak in a tei ṭhan nain a sungmi Myanmar ralkap le a tapeh USDP party nih meithal hmuah in uknak an chuh i atutiang thong an thlak hi si.

Myanmar ralkap nih Suu Kyi bia an ceih lio – 2021
Lian
Lianhttps://thechinexpress.com
Lian cu Seihnam Journal ah Editor-in-chief a rak ṭuan. UNHCR zung i RSC department ah kum 4 chung holhlet le calet a ṭuan pah in Faiceu Journal ah 'editor' in a rak bawm pah hna. 2016 ah The Chin Express a dirh i ni fatin Chin thawngpang le vawlei cung thawngpang phunkip a ṭial, atanglei ah rel khawh an si.

Thawngpang Thar

Aa lomi thawngpang

Lairam dawtu Lalbiakchhungi, Kimkima le Van Hlei Sung nih Chin ralzaam caah concert an tuah lai

Kan ram uknak ṭhat lo ruangah kan miphun nih harnak fak taktak kan tuar cuahmah. Ramchung le Mizoram...

Thawngṭha: Tangka tlawm deuh in Australia kal khawh asi cang

Malaysia le India um Chinmi tampi Australia an phak khawhnak hnga mi tampi hmuh dingin share cio usih. Malaysia...

Pu Vahnie le US Cozah tonnak: Myanmar Democracy Ngahter Ding, Ralzaam Ramthumnak ah Lak Ding

US Kawlrammi Zohkhenhnak Bu (Burmese American Community Institute - BACI) hruaitu Pu Elaisa Vahnie nih Washington D.C. ah...

India nih Pakistan ah missile ka kah sual, ati

India cozah nih, "Pakistan ram ah missile ka kah sual," tiah thawng a thanh. "Missile kahnak seh kan remh...